Ricinus communis

Οικογένεια: Euphorbiaceae

Περιγραφή

Είναι ένα πολυετές, ποώδες είδος που προέρχεται από τη βορειανατολική Αφρική και πλέον παρουσιάζει ευρεία διάδοση στις περισσότερες τροπικές και υποτροπικές περιοχές του πλανήτη, όπου φύεται σε ανοιχτές, συχνά άγονες τοποθεσίες. Αποκτά αειθαλή, ημιξυλώδη, θαμνώδη ανάπτυξη, με ύψος 2 έως 5 m, σπάνια έως 10 m, και πλάτος 3 έως 5 m. To εξαιρετικά εντυπωσιακό φύλλωμα φέρεται σπειροειδώς σε όρθιους, κούφιους στο εσωτερικό τους βλαστούς και αποτελείται από εξαιρετικά μεγάλα φύλλα με μήκος έως και 1 m, τα οποία είναι έντονα λοβωτά-παλαμοειδή φύλλα με οδοντωτά περιθώρια, σκούρο γλαυκοπράσινο χρώμα και στιλπνή υφή, συχνά λαμβάνοντας κοκκινωπές ή βιολετί τόνους κατά την έκπτυξή τους. Τα μικροσκοπικά, κιτρινοπράσινα έως κοκκινωπά άνθη εμφανίζονται καθ' όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού οργανωμένα σε σύνθετες φοβοειδείς ταξιανθίες κυλινδρικού σχήματος οι οποίες περιλαμβάνουν αρσενικά και θηλυκά άνθη. Σταδιακά, αυτά δίνουν τη θέση τους σε ακανθώδεις σφαιρικούς καρπούς (κάψες), οι οποίοι περιέχουν αρκετούς μεγάλους ωοειδείς σπόρους με στιλπνή υφή και χαρακτηριστική στίξη.

Καλλιέργεια

Πρόκειται για φυτό πολύ γρήγορης ανάπτυξης, ιδιαίτερα ζωηρό, ταχυφυές, ανθεκτικό και εύκολο στην καλλιέργειά του σε περιοχές με θερμό κλίμα. Στη χώρα μας, προτιμά τις φωτεινές, προσήλιες θέσεις, ενώ αναπτύσσεται καλύτερα στα σχετικά πλούσια, αλκαλικά, μετρίως υγρά αμμώδη έως αμμοπηλώδη εδάφη, προσαρμοζόμενο ωστόσο με ευκολία στους περισσότερους τύπους εδαφών. Το υποτροπικό αυτό είδος αντέχει σε ελάχιστες θερμοκρασίες μέχρι - 5 °C, με τα φυτά να χάνουν μόνο μικρό μέρος του φυλλώματός τους σε θερμοκρασίες μικρότερες των 5 °C. Είναι φυτό εξαιρετικά ανθεκτικό στην παρατεταμένη ξηρασία και στα φτωχά, άγονα εδάφη, ενώ η υπερβολική υγρασία και ο κακός αερισμός των ριζών και του λαιμού θα πρέπει να αποφεύγεται σε κάθε περίπτωση. Θα πρέπει να αποφεύγεται η φύτευσή του σε περιοχές με ισχυρά ρεύματα αέρα, τα οποία μπορούν να το καταστρέψουν. Φυτό με σχεδόν μηδαμινές καλλιεργητικές ανάγκες, δεν απαιτεί παρά περιστασιακό κλάδεμα για ενίσχυση της ευρωστίας και της πυκνότητας του φυλλώματός του. Πολλαπλασιάζεται κυρίως με σπόρο, ο οποίος σπέρνεται κατά τα τέλη της άνοιξης.

Χρήσεις

Το θεαματικό είδος αυτό, το οποίο είναι γνωστό στη χώρα μας ως ρετσινολαδιά, αποτελεί ένα δημοφιλές καλλωπιστικό και φαρμακευτικό φυτό, ξεχωρίζοντας για το εξαιρετικά θεαματικό, παλαμοειδές φύλλωμά του και τις εντυπωσιακές ταξικαρπίες του. Το ευέλικτο και ευπροσάρμοστο αυτό φυτό είναι ιδιαίτερα κατάλληλο για μεικτές πολυετείς φυτεύσεις σε φωτεινά σημεία, όπου ξεχωρίζει ανάμεσα σε χαμηλότερα πολυετή, αγρωστώδη και αγρωστιδόμορφα, προσδίδοντας μια ιδιαίτερη τροπική νότα. Λόγω της εξαιρετικά γρήγορης ανάπτυξής του, συνίσταται για την γρήγορη κάλυψη αντιαισθητικών σημείων στον κήπο και για γρήγορα αποτελέσματα κατά την εγκατάσταση νέων φυτεύσεων. Εφόσον δεν απομακρυνθούν, οι αποξηραμένες ταξικαρπίες έχουν ιδιαίτερα εντυπωσιακή εμφάνιση το φθινόπωρο και το χειμώνα. Ευρέως καλλιεργούμενο για την παραγωγή του καστορέλαιου, το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως για φαρμακευτική και καλλυντική χρήση. Ττο φυτό περιέχει σε όλα τα μέρη του μια εξαιρετικά ισχυρή τοξίνη, τη ρικίνη, σε όλα τα μέρη του φυτού και ιδίως στους καρπούς και τους σπόρους του, συνεπώς θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή κατά το χειρισμό του.