Nymphaea nouchali

Οικογένεια: Nympheaceae

Περιγραφή

Πρόκειται για ένα πολυετές, ποώδες είδος νούφαρου που προέρχεται από τη νοτιανατολική Ασία και τη βόρεια Αυστραλία, όπου φύεται εντός υδάτινων σωμάτων με μικρή ή μηδαμινή ροή όπως λίμνες, κανάλια, έλη και τέλματα. Είναι ένα βυθισμένο, επιπλέον υδρόβιο φυτό, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του νερού. Το φυτό αναπτύσσεται από κονδυλώδες, έρπον ρίζωμα το οποίο είναι στερεωμένο στον πυθμένα και συγκρατείται με τη βοήθεια των ριζών του. Από το ρίζωμα εκφύονται πολυάριθμοι μακριοί, ευλύγιστοι μίσχοι που επιπλέουν χάρη στον αέρα που περιέχουν στο εσωτερικό τους, καταλήγοντας σε μεγάλα (διαμέτρου 20 έως 23 cm), επιπλέοντα φύλλα κυκλικού-καρδιοειδούς σχήματος και στιλπνής υφής, τα οποία είναι ζωηρά πράσινα στην άνω επιφάνειά τους και σκούρα καφεπράσινα στην κάτω, δημιουργώντας ελεύθερους ρόδακες διαμέτρου 1 έως 1,8 m. Τα εξαιρετικά όμορφα άνθη, τα οποία φέρονται πάνω από την επιφάνεια του νερού, ανοίγοντας τις πρωινές ώρες, εμφανίζονται σε συνεχόμενα κύματα ανθοφορίας από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο. Έχουν αρχικά κωδωνοειδές και στη συνέχεια αστεροειδές σχήμα, διάμετρο 15 έως 20 cm και αποτελούνται από 13 έως 15 μπλε-μωβ, ενίοτε φούξια, πέταλα μήκους 5 cm που περιβάλλονται από 4 πράσινα σέπαλα. Τα άνθη ακολουθούνται από μικρούς σφαιρικούς καρπούς που βυθίζονται κάτω από την επιφάνεια του νερού και περιέχουν αρκετούς ελλειψοειδείς σπόρους.

Καλλιέργεια

Αποτελεί είδος με σχετικά μεγάλο ρυθμό ανάπτυξης, το οποίο είναι αρκετά ανθεκτικό και εύκολο στην καλλιέργειά του. Πρόκειται για ένα υποχρεωτικά υδρόβιο φυτό, το οποίο θα πρέπει να στερεώνεται στον πυθμένα υδάτινων σωμάτων ή να βυθίζεται σε κατάλληλους περιέκτες για υδρόβια φυτά. Προτιμάει προσήλιες θέσεις, καθώς και την εγκατάστασή του σε πλούσια, πηλώδη εδάφη ή πυθμένες λιμνών. Προτείνεται να χρησιμοποιούνται κατάλληλα φυτοδοχεία υδρόβιων φυτών για την εγκατάστασή του, τα οποία διευκολύνουν τον έλεγχο και τη φροντίδα του, τα οποία θα πρέπει να βυθίζονται σε βάθος 1 έως 3 m κάτω από την επιφάνεια του νερού. Όπως και τα υπόλοιπα τροπικά είδη νουφάρων, είναι ευαίσθητο στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα, προτιμώντας περιοχές με ήπιο, θερμό κλίμα, στις οποίες η άνθιση ενίοτε παρατείνεται ακόμα και μέχρι τις πρώτες βδομάδες του χειμώνα εφόσον οι θερμοκρασίες δεν είναι κάτω από 12 oC. Σε κάθε περίπτωση, δεν θα πρέπει να εκτίθεται σε θερμοκρασίες μικρότερες των - 4 oC. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, ο ρυθμός ανάπτυξής του μειώνεται, ενώ υπό την επίδραση χαμηλών θερμοκρασιών, το μεγαλύτερο μέρος των επιπλέοντων φύλλων νεκρώνεται, με το φυτό να παράγει μικρά, βυθισμένα φύλλα καφέ χρώματος και αδρής υφής (χειμερινά φύλλα). Το βέλτιστο εύρος  θερμοκρασίας νερού κυμαίνεται μεταξύ των 20 και των 30 °C, όμως μπορεί να αντέξει παροδικά τόσο χαμηλότερες όσο και ψηλότερες θερμοκρασίες. Τα νεκρά φύλλα και τα απανθισμένα άνθη θα πρέπει να αφαιρούνται με προσεκτικό κόψιμο με ψαλίδα και ποτέ να τραβιόνται, καθώς μπορεί να τραυματιστεί το ρίζωμα και να καταστεί ευπαθές στην προσβολή από ασθένειες. Όταν καλλιεργείται σε υδατοπεριέκτες ή σε τεχνητά υδάτινα σώματα, θα πρέπει να λιπαίνεται τακτικά με λίπασμα ειδικό για υδροχαρή φυτά. Πολλαπλασιάζεται πολύ εύκολα με διαίρεση των ριζωμάτων κάθε 2 έως 3 χρόνια, χάρη στην φυσική επέκταση των οποίων σχηματίζει εκτεταμένες αποικίες στις κατάλληλες συνθήκες, ενώ ο πολλαπλασιασμός με σπόρους είναι σαφώς δυσκολότερος.

Χρήσεις

Αυτό το εξαιρετικά όμορφο νούφαρο, το οποίο θυμίζει έντονα το διάσημο μπλε νούφαρο της Αιγύπτου (Nymphaea caerulea), είναι ένα απάραμιλλης αισθητικής αξίας είδος, το οποίο ξεχωρίζει για τα μεγάλα, μπλε-μωβ άνθη και τη ζωηρή του ανάπτυξη. Προτείνεται ιδιαίτερα για τη φύτευσή του σε φυσικά ή τεχνητά υδάτινα σώματα όπως λίμνες, στέρνες, γούρνες, δεξαμενές και άλλα, όπου συστήνεται να φυτεύεται σε θέσεις με βάθος μεγαλύτερο των 60 cm, με την καλύτερη ανάπτυξη να παρατηρείται σε μεγάλες λίμνες, όπου τα φυτά σχηματίζουν εκτεταμένες αποικίες συγκλονιστικής ομορφιάς. Κατάλληλο και για βαθείς περιέκτες φύτευσης υδροχαρών και υδρόβιων φυτών, καθώς και για τη χρήση του σε μεγάλα ενυδρεία γλυκού νερού, ενώ τα άνθη του μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην ανθοδετική. Αναφέρεται πως τα βυθισμένα στελέχη και φύλλα του φυτού χρησιμοποιούνται ως κρυψώνα και αποθετήριο αυγών για διάφορα είδη ψαριών, ενώ τα άνθη είναι ιδιαίτερα ελκυστικά για έντομα-επικονιαστές όπως σκαθάρια και μέλισσες. Με την ανάπτυξή του συμβάλει στην σκιάση και την οξυγόνωση του υδάτινου σώματος στο οποίο αναπτύσσεται, αποτρέποντας την ανάπτυξη αλγών και υποξικών συνθηκών αντίστοιχα. Όπως και άλλα είδη νουφάρων, υπάρχουν εκτενείς αναφορές για χρήση του είδους αυτού από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας ως λαχανευόμενο και φαρμακευτικό φυτό. Την ίδια στιγμή, πρέπει να τονιστεί πως πρόκειται για ένα ιδιαίτερα νευροτοξικό, του οποίου η κατανάλωση θα πρέπει να αποφεύγεται.