Phragmites australis

Οικογένεια: Poaceae

Περιγραφή

Πρόκειται για πολυετές, ποώδες φυτό με εξαιρετικά ευρεία διάδοση σε όλες τις ηπείρους πλην της Αυστραλίας και της Ανταρκτικής, όπου φύεται σε υγρές τοποθεσίες όπως όχθες ποταμών, βάλτοι, τέλματα και έλη. Το φυτό σχηματίζει εντυπωσιακές, πλούσιες, όρθιες συστάδες που εκφύονται από επιφανειακό, παχύ ξυλώδες ρίζωμα, με τα φυτά να έχουν ευμετάβλητες διαστάσεις, φτάνοντας σε ύψος 2 έως 4, ενίοτε 6 m και πλάτος 30 έως 60 cm, σταδιακά σχηματίζοντας εκτεταμένες, πυκνές συστάδες με τη βοήθεια του έρποντος ριζώματος. Το επίγειο τμήμα του αποτελείται από πολυάριθμα όρθια, γραμμικά, ισχυρά κυλινδρικά στελέχη έντονου πράσινου έως ερυθρού χρώματος, οι οποίοι φέρουν κατ' εναλλαγή επιμήκη, λογχοειδή φύλλα φωτεινού πράσινου χρώματος, μήκους 20 έως 50 cm και πλάτους 20 έως 30 mm, τα οποία έχουν λεία άνω και τραχιά κάτω επιφάνεια. Από τον Αύγουστο έως το Σεπτέμβριο, στην άκρη των στελεχών εμφανίζονται σύνθετες φοβοειδείς ταξιανθίες μήκους 20 έως 50 cm και πλάτους 10 έως 20 cm, οι οποίες έχουν πορφυρό-μωβ χρώμα και ανάλαφρη υφή.

Καλλιέργεια

Είναι φυτό πολύ γρήγορης ανάπτυξης, ζωηρό, εξαιρετικά εύρωστο και εύκολο στην καλλιέργειά του. Προτιμά την πλήρη ηλιοφάνεια αλλά προσαρμόζεται εύκολα σε πιο σκιερές συνθήκες. Όσον αφορά τις εδαφικές συνθήκες, προτιμάει ελαφριά, πλούσια και υγρά εδάφη, ενώ αναπτύσσεται εξαιρετικά σε νερό βάθους  έως 1 m. Είναι ανθεκτικό σε θερμοκρασίες έως -  30 °C, ενώ σε κάθε περίπτωση τα φυτά νεκρώνουν όλα τα επίγεια μέρη τους υπό την επίδραση των χαμηλών θερμοκρασιών του χειμώνα. Σε αντίθεση με άλλα είδη του γένους Phragmites, πρόκειται για φυτό ιδιαίτερα ανθεκτικό σε νερά και εδάφη τα οποία έχουν μεγάλη συγκέντρωση αλάτων (αλκαλικά, ασβεστούχα, υφάλμυρα). Όταν φυτεύεται σε θέσεις μακριά από υδάτινα σώματα, θα πρέπει να εξασφαλίζεται η συνεχής διαθεσιμότητα νερού, με τα φυτά να μην είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά στην ξηρασία. Σταδιακά δημιουργεί πλούσιες, πυκνές συστάδες με τη βοήθεια του ριζώματός του, οι οποίες σε ευνοϊκές συνθήκες μπορεί να αποπνίξουν άλλα είδη και να γίνουν επεκτατικές. Πρόκειται για φυτό ιδιαίτερα ανθεκτικό σε ασθένειες και εχθρούς, ενώ έχει σχετικά λίγες ανάγκες περιποίησης και συντήρησης εφόσον εγκατασταθεί σωστά. Συνίσταται μετά το τέλος του χειμώνα να αφαιρούνται όλα τα νεκρά στελέχη. Ο πολλαπλασιασμός γίνεται κυρίως με διαίρεση του ριζώματος ή με σπόρο.

Χρήσεις

Η κοινή καλαμιά αποτελεί ένα εξαιρετικά διαδεδομένο αυτοφυές είδος, το οποίο ξεχωρίζει για την ευελιξία του, τον εξαιρετικά έντονο ρυθμό ανάπτυξης και τις πολλές του χρήσεις. Ιδιαίτερα κατάλληλο για ομαδικές φυτεύσεις σε υγρές, σχετικά σκιερές παρόχθιες και παραλίμνιες τοποθεσίες, όπου μπορεί να χρησιμεύσει ως υπόβαθρο για άλλα, μικρότερα υδροχαρή και υδρόβια φυτά. Κατά τη διάρκεια του φθινόπωρου και του χειμώνα, τα στελέχη σταδιακά νεκρώνονται ενώ συγκρατούν τις καλλωπιστικές ταξιανθίες, με το φυτό να παρουσιάζει ακόμα και τότε αισθητικό ενδιαφέρον. Πολύ χρήσιμο για τοποθεσίες με ιδιαίτερα κακή στράγγιση, καθώς και για τη διαμόρφωση προβληματικών σημείων με ελώδη, τελματώδη ή βαλτώδη χαρακτηριστικά. Αναφέρεται ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο της διάβρωσης και τη σταθεροποίηση εδαφών κοντά σε όχθες ποταμών, καθώς και για την βιοαπολύμανση αστικών και βιομηχανικών λυμάτων. Πρόκειται για είδος που έχει τη τάση να σχηματίζει πυκνές, ταχυφυείς αποικίες που αποτρέπουν την ανάπτυξη και την επιβίωση άλλων ειδών (καλαμώνες). Σε κάθε περίπτωση, είναι ένα φυτό το οποίο θα πρέπει να φυτεύεται με προσοχή, καθώς αλλοιώνει γρήγορα τα χαρακτηριστικά των υδάτινων οικοσυστημάτων στα οποία φύεται, προκαλώντας μεγάλη ζημιά όταν διαφεύγει στη φύση σε περιοχές όπου δεν είναι αυτοφυές (π.χ. Βόρεια Αμερική). Ανάμεσα στις αναρίθμητες αναφορές για την αξιοποίηση του είδους αυτού από τον άνθρωπο, συναντάμε χρήσεις των αποξηραμένων μερών του ως πρώτη ύλη για την κατασκευή οικιών, ενδυμάτων, εργαλείων, καλαθιών και μουσικών οργάνων.